خواص درمانی گیاه خرفه

خرفه گیاهی است یک‌ساله تابستانه، از خانواده Portulacaceae با ساقه‌های گوشتی و فاقد کرک که اغلب حالت خزنده دارد. گیاه خرفه سرشار از مواد مغذی مانند ویتامین ها و مواد معدنی از جمله ویتامین A و آهن و امگا ۳ است و خواص درمانی خرفه می‌تواند به کاهش وزن و مراقبت و زیبایی پوست کمک کند. 

به گزارش خشکیلا، گیاه خرفه به صورت خودرو در کنار جوی‌ها و باغچه منازل می‌روید. ممکن است این گیاه زیاد مورد توجه شما نباشد، اما امروزه اکتشافات مهمی در مورد این گیاه صورت گرفته که توسط سازمان بهداشت جهانی لقب اکسیر جهانی به این گیاه داده شده است. از خواص خرفه به عنوان یک دارو برای انواع بیماری در جهان نام برده شده است.

خُرفه از سبزیجات بسیار مفید است. گیاه خرفه سرشار از مواد مغذی مانند ویتامین ها و مواد معدنی از جمله ویتامین A و آهن است. خرفه سرشار از امگا ۳ است و خواص خرفه می‌تواند به کاهش وزن و مراقبت و زیبایی پوست کمک کند. 

گیاهان دارویی با خواص درمانی مشخص و عوارض جانبی پایین، جایگزینی مناسبی برای داروهای شیمیایی محسوب می شوند. از جمله گیاهان دارویی که در طب سنتی و طب مدرن اثرات مختلفی برای آن ذکر شده است، گیاه خرفه را می توان نام برد.

آیا از خواص درمانی گیاهان اطلاع دارید؟ برای آشنایی بیشتر با تاریخچه گیاهان دارویی و اطلاع از خواص درمانی آنها و روش های درمان با گیاه خرفه، تا پایان همراه ما باشید. 

معرفی و آشنایی با گیاه خرفه

خرفه (انگلیسی:common purslane) نام گیاهی است و آنرا بپارسی پرپهن گویند و معرب آن خرفج است و آن بعربی به بقلةالحمقاء معروف است. گویند در اصل بقلةالزهراء بوده و معاندان اهل بیت آنرا برگردانده بقلةالحمقاء خوانده‌اند. وجه تسمیهٔ حمقاء آن است که در مسیل و وادی‌ها و رودخانه‌ها و جاهای نمناک بیجا می‌روید و اختصاص به محلی ندارد.

در فارسی و عربی: بخله، بخیله، بقلة فاطمه، بقلةالزهراء، بقلةالمبارکه، بقلهٔ لینه، بَلبن، بوخِل، بوخِله، بیخله، بیخیله، تورک، چَکوک، ختفرج، خرفه، خسیب، خفرج، دندان سا، رجله، زریرا، عرفج، عرفجین، فرفحیز، فرفخیز، فَرفَه، فَرفَهن، فرفین، فرفینه، فرفیه، قینا، کف، کلنک، کلنکک، گیاه نمناک، مویز آب، وَشفنگ، وَشینَگ، فرفخ، قرفه، غرفه، قلفه، غلفه، پرگو، دگان تِیژکَره (کردی کلهری)

نکته جالب نام این گیاه است که در استان خوزستان بسیار کاشت میشود و تیغنی ها به آن پرپین نیز می گویند. گیاه پَرپَهَن پرپین (Portulaca oleracea) گیاهی است از سرده خُرفِه یک‌ساله با برگ‌های ضخیم آبدار سبز با ساقه‌های قرمز و گل‌های زرد یا سفید کوچک و تخم‌های سیاه ریز که خواص دارویی دارند. پرپهن وحشی علف‌هرزی است آبدار که در شرایط گرم و خشک به خوبی رشد می‌کند و توسط بذر و نیز در صورت مرطوب بودن خاک توسط قطعات ساقه تکثیر می‌یابد.

خرفه از جمله سبزی‌های خوراکی نیز محسوب شده و از آن بعضا در آشپزی و پخت و پز استفاده به عمل می‌آید. همچنین خواص دارویی مختلفی نیز به آن نسبت داده شده است. خانواده Portulacaceae از ۴۰ تا ۱۰۰ گونه تشکیل شده است. از جمله مشهورترین این گیاهان «گل ناز» با نام علمی Portulaca grandiflora می‌باشد که همچون خرفه گیاهی خزنده بوده و دارای برگ‌های گوشتی و گل‌هایی زیبا در رنگ‌های مختلف می‌باشد.

فصل و محدوده رویش خرفه

خرفه در سرتاسر نواحی معتدل و گرمسیر دنیا انتشار یافته است. در ایران معمولاً پرپهن را می‌کارند، ولی نوع وحشی‌اش نیز در مناطق شمالی ایران، در اطراف رشت، لاهیجان، تهران، تفرش و اراک به‌طور خودرو می‌روید و در استان‌های جنوبی از جمله استان بوشهر بعنوان یک سبزی بسیار پرکاربرد کاشته و با انواع غذاها از جمله نوعی ماهی حشینه شور آب‌نمک‌آوری شده یا ماهی نمک‌سود استفاده می‌شود.

خرفه بومی آمریکای جنوبی یا افریقای شمالی می باشد. فصل رویش این گیاه به 60  درجه شمالی نمی روید.بذور خرفه برای جوانگرمترین ماههای سال(4-3ماه)محدود می شود.خرفه درمناطق بالاترازعرض جغرافیایی ه زنی به درجه حرارتهای بالا نیاز دارند،دماهای بالاتراز 30 درجه سانتیگراد برای جوانه زنی خرفه مطلوب هستند.بوته های خرفه درمقابل سرما حساس هستند ودرشرایط هوای سرد ازبین می روند.با این حال بذور خرفه در زمستان در 30- درجه سانتی گراد به خوبی زنده می مانند.خرفه مقاومت زیادی به خشکی نشان می دهد،به طوری که با مقدار کمی آب،10 میلیمتردر هر 6 روز ،می تواند به تجمع ماده خشک ادامه دهد.

تولید وانتشار بذر در تمامی طول فصل صورت می پذیرد. میانگین طول عمر خرفه 3 ماه است. بعد از بلوغ، میوه از قسمت میانی به صورت عرضی  کوچکی پوشانیده است ودر قاعده آن زخمۀ سفید رنگی دیده  مشکوفا شده و تعداد زیادی بذر براق سیاه رنگ مایل به قهوه ای را آزاد می نماید. قطر بذر 8/0-5/0 میلیمتر و وزن صد دانه 4/11-5/1میلی گرم است.سطح خارجی بذر را برجستگی های ی شود؛لپه های گیاهچه 5-4 میلیمتر طول و 2-5/1میلیمتر عرض دارند.میانگین درازای محورزیرلپه 16 میلیمتر است.

ویژگی‌های گیاه شناسی خرفه

خرفه با نام علمی Portulaca oleracea L، گیاهی است یک‌ساله تابستانه، از خانواده Portulacaceae با ساقه‌های گوشتی و فاقد کرک که اغلب حالت خزنده دارد. این ساقه‌ها غالبا قرمزرنگ بوده و گاهی دارای شیرابه هستند.

گیاه خرفه گیاهی است گرمادوست و چهار کربنه از خانواده خرفه(portulacacea)است. بوته های خرفه علفی،خوابیده و گوشتی بوده وهربوته رشد یافته آن فضایی به قطر حدودا 60 سانتیمتررا اشغال می کند. برگ‌ها نیز گوشتی و آبدار و تخم‌مرغی شکل می‌باشند. گل‌ها بسیار ریز و به رنگ زرد به‌صورت منفرد یا گرزن دیده می‌شوند. میوه‌ی گیاه کپسول از نوع مجری و محتوی تعداد زیادی بذر است که تکثیر گیاه به وسیله‌ی این بذور انجام می‌گیرد. ریشه‌های این گیاه می‌تواند به اعماق خاک نفوذ کند.

بذرهای خرفه، در فروردین یا اردیبهشت‌ماه جوانه زده و در تیرماه تا شهریورماه گل می‌دهد. خرفه از جمله گیاهانی است که در همان سال به طریق رویشی نیز زیاد شده و گسترش پیدا می‌کند. خرفه به عنوان علف هرز، مزارع محصولات مختلف بهاره از قبیل چغندر قند، پنبه، ذرت، سویا، لوبیا، سبزیجات، باغ‌ها و تاکستان‌ها را آلوده می‌سازد. تمایل آن بیشتر به مناطق گرم و مرطوب و اراضی آبیاری‌شده است.

خواص گیاه خرفه

طبیعت خرفه سرد و تر است. قابض و مدر است، مسکن صفراست و حرارت خون و کبد و معده را تسکین می‌دهد. شیرهٔ گیاه یا له شده آن برای تحلیل ورم و تومور و التیام زخم‌های شدید سوختگی، بواسیر، بیماری‌های پوستی (چون خارش و جرب)، تحلیل آبسه، گزیدگی نیش حشرات، عقرب و مار گزیدگی مفید است.

سبزی خرفه سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان های طبیعی است و گردش خون را بهبود می بخشد؛ استفاده از این گیاه در چای و دمنوش یا غذا ها و چاشنی های مختلف شما را لاغر می کند. سبزی خرفه مقدار زیادی اسید چرب امگا ۳، فیبر، ویتامین های گروه A ،B، C، آهن، منیزیم، منگنز، پتاسیم، کلسیم و مس دارد.

پژوهش‌های جدید دانشمندان نشان داده‌است که در پرپهن اسید چرب اومگا ۳ وجود دارد، این همان چربی معروفی است که در روغن ماهی یافت می‌شود و عامل مؤثری در کاهش کلسترول و فشار خون است. در تحقیقی توسط مرکز تحقیقات فیزیولوژی، دانشگاه علوم پزشکی سمنان اثر ضد اضطرابی عصارهٔ آبی تخم پرپهن در موش‌های سوری اثبات گردید. در بررسی‌های پیشین این مرکز نیز خواص ضد تشنجی و ضد دردی عصاره هیدروالکلی پرپهن گزارش گردیده‌ است.

هر ۱۰۰ گرم خرفه:

• ویتامین A (از بتا کاروتین): ۲۶٪ از نیاز روزانه.
• ویتامین سی: ۳۵٪ از نیاز روزانه.
• منیزیم: ۱۷٪ از از نیاز روزانه.
• منگنز: ۱۵٪ از نیاز روزانه.
• پتاسیم: ۱۴٪ از نیاز روزانه.
• آهن: ۱۱٪ از نیاز روزانه.
• کلسیم: ۷٪ از نیاز بدن.
• همچنین حاوی مقدار کمی از ویتامین های B۱، B۲، B۳، فولات، مس و فسفر است.

همانطور که گفتیم، برگ ها، ریشه، تخم و دانه خرفه و حتی عرق و عصاره آن فواید زیادی برای بدن دارد؛ تخم و دانه خرفه خون را تصفیه می کند، التهاب دستگاه گوارش را کاهش می دهد و ضد تشنگی و سرفه های خشک است. تخم این گیاه ضد کرم است و بیماری های کبد را درمان می کند.

خواص درمانی گیاه خرفه

گیاه خرفه، در رفع سر درد، تسکین عطش، قطع هر نوع خونریزی، خرد کردن سنگ مثانه، کاهش سرفه و سوزش مجرای ادرار و مثانه و روده‌ها و بواسیر مفید است. تخم پرپهن ضد کرم کدو است و عصارهٔ ساقه و برگ آن برای بیماری کبد و درد کلیه مفید است. برگ آن دارای ویتامین ث است. برای اسهال و سوزاک و ترشحات سفید مهبل مفید است و برای بچه‌ها مسهل است. تصفیه کنندهٔ خون، تب بر و ضد سم است.

گیاه خرفه دارای خواص سلامتی فراوان است و می تواند برای کمک به کاهش وزن، تقویت و سلامت قلب، افزایش رشد کودکان، جلوگیری از ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش، سلامت پوست، تقویت قدرت بینایی، استحکام استخوان ها و بهبود گردش خون مورد استفاده قرار گیرد.

نوشتار زیر را بخوانید تا با خواص درمانی و روش های استفاده در درمان بیماری ها توسط گیاه خرفه آشنا شوید.

• خواص خرفه برای کم خونی و سلامت قلب

امگا ۳ موجود در گیاه خرفه ریسک بیماری های قلبی – عروقی و تصلب شرائین را تا حد زیادی کاهش می دهد. با مصرف این گیاه دیگر نگران سکته قلبی نباشید. درواقع مس و آهن موجود در این گیاه، گلبول های قرمز خون را تحریک و با کم خونی مبارزه می کنند.

• خواص خرفه خشک برای لاغری

همانطور که گفتیم، گیاه خرفه سرشار از مواد مغذی و فیبر است و همین مسئله باعث ایجاد احساس سیری در فرد می شود؛ به این ترتیب، این گیاه حجم زیادی از معده را پر می کند و جلوی اضافه وزن را می گیرد. برای این منظور، فقط کافی است که دمنوش گیاهی با خرفه خشک را امتحان کنید.

• درمان بیش فعالی

مطالعات دانشمندان نشان می دهد که مصرف مقدار زیاد از اسید چرب امگا ۳ در رژیم غذایی کودکان، علائم اختلال رشد مثل اوتیسم و بیش فعالی را کاهش می دهد، اگر کودک بیش فعال دارید، در رژیم غذایی از این گیاه استفاده کنید.

• گیاه ضد اسهال

در طب سنتی چینی، از گیاه خرفه برای درمان اسهال خونی، خونریزی دستگاه گوارش و حتی بواسیر استفاده می شده است. ترکیبات مغذی و ارگانیک موجود در گیاه خرفه مثل دوپامین، مالیک اسید، سیتریک اسید، آلانین و گلوکز باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش می شوند.

• خواص خرفه برای پوست صورت

زیبایی خود را از گیاه خرفه بخواهید. خرفه بسیاری از مشکلات پوستی را درمان می کند، برگ های این گیاه ویتامین A زیادی دارند که می تواند به عنوان یک داروی طبیعی ضد التهاب، تمام لک ها، جوش و آکنه های پوست صورت را بر طرف کند.

• خرفه؛ گیاه ضد سرطان

روغن دانه خرفه یا تخم گیاه خرفه با خواص آنتی اکسیدانی اش مثل چای سبز می تواند با رادیکال های آزاد بدن مبارزه و رشد سلول های سرطانی را مهار کند. شما می توانید علاوه بر چای و دمنوش خرفه از روغن آن به صورت استعمال خارجی هم استفاده کنید.

• بهبود بینایی

چشم های تیز بین می خواهید؟ خرفه بخورید. ویتامین A و بتاکاروتن موجود در این گیاه باعث سلامت چشم و تقویت بینایی می شود، وجود این دو ماده مغذی دشمن آب مروارید چشم است.

• استحکام استخوان ها

اگر مشکل پوکی استخوان دارید، در کنار شیر می توانید از گیاه خرفه استفاده کنید. کلسیم، منیزیم، آهن و منگنز موجود در این گیاه باعث التیام استخوان ها می شود و از پوکی استخوان جلوگیری می کند.

• گیاه ضد آسم و سرماخوردگی

خرفه گیاه ضد التهاب است که با آسم و سرماخوردگی مبارزه می کند؛ اگر مشکل سرفه و گلودرد دارید، از این چای و دمنوش گیاهی استفاده کنید.

• جلوگیری از سردرد میگرنی

ویتامین B2 موجود در گیاه و سبزی خرفه مانند یک مسکن شیمیایی قوی سردرد های میگرنی را درمان می کند. مطالعات دانشمندان نشان می دهد که مصرف خوراکی هایی با ویتامین B2 می تواند علائم میگرن را کاهش دهد.

• تنظیم غده تیروئید

گیاه خرفه سرشار از مس است که همین مسئله نقش مهمی در عملکرد صحیح غده تیروئید دارد البته مصرف مس زیاد هم می تواند نتیجه عکس داشته باشد؛ بنابراین بهتر است سطح مس موجود در خون تعادل داشته باشد تا کم کاری یا پر کاری غده تیروئید هم متعادل شود.

• کاهش درد آپاندیس

مخلوط گیاه و سبزی خرفه با آب، شکر و عسل یک دمنوش طبیعی و خانگی می سازد که می تواند درد ناشی از آپاندیس را کم کند.

• درمان هپاتیت

هپاتیت و انواع مختلف آن یک بیماری وحشتناک است که البته با طب سنتی و مصرف دارو های گیاهی قابل کنترل و درمان است؛ اگر مشکل هپاتیت یا بیماری های عفونی مختلف دارید، فقط کافی است که یک بار چای یا دمنوش گیاهی خرفه را امتحان کنید.

• کاهش فشار خون

خرفه مشکل فشار خون را برطرف می کند. اگر فشار خون شما بالا است، سبزی یا جوشانده برگ های خرفه را امتحان کنید.

• خواص خرفه برای دیابتی ها

گیاه خرفه تشنگی بیماران دیابتی را برطرف و قند خون آنها را تنظیم می کند. اگر مشکل دیابت دارید، بهتر است از این گیاه در رژیم غذایی خود و انواع سوپ و سالاد های خانگی استفاده کنید البته با مصرف دانه و تخم خرفه هم می توانید شیرینی رژیمی و خانگی تهیه کنید.

هشدار مصرف گیاه خرفه

 خرفه حاوی اگزالیک اسید است ماده طبیعی که در بعضی سبزیجات نیز وجود دارد، این اسید ممکن است به صورت ذرات اگزالات در دستگاه دفع ادرار افراد، کریستالی شود. زنان باردار به صورت معمولی توصیه می شوند تا از خوردن خرفه پرهیز کنند. خرفه به عنوان خوراکی قاعدگی آور، تداخلات رحمی را تشدید کرده و ممکن است باعث سقط جنین شود.

دوز مصرف خرفه به صورت گسترده ای به شرایط مصرف کننده مربوط است. بسیاری از متخصصان توصیه می کنند که خرفه خشک 9 تا 15 گرم و خرفه تازه 30 تا 60 گرم مصرف شود. مقادیر بیشتر می تواند در مصارف موضعی استفاده شود.